Sandra Resodihardjo en Laurens van der Varst
“Wetenschappelijke kennis vormt een fundament onder je handelen”
Juist bij een ingrijpende crisis als corona heeft wetenschappelijke kennis een meerwaarde. Bij het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) profiteert Laurens van der Varst van de expertise van bestuurskundige Sandra Resodihardjo. “De praktijk snakt naar nieuwe perspectieven.”
“We hadden dit voorjaar net een onderzoeksrapport gepubliceerd over ongekende crises: crises waar nog geen draaiboek voor bestaat”, zegt Laurens van der Varst. “Een dag later hield Rutte zijn eerste persconferentie over corona en zaten we midden in zo’n ongekende crisis. Onze adviezen konden meteen worden toegepast, al blijkt de praktijk een stuk complexer dan de theorie.”
Van der Varst is senior onderzoeker bij het lectoraat Crisisbeheersing van het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV). Dat kennisinstituut ondersteunt de veiligheidsregio’s bij het versterken van de brandweerzorg en de aanpak op het terrein van rampenbestrijding en crisisbeheersing. “Dat doen we via materiële inzet, het opleiden van bijvoorbeeld crisisfunctionarissen en het verrichten van onderzoek naar onder andere crisisbeheersing.”
Veerkracht
In deze coronatijd speelt het IFV een belangrijke rol in het Landelijk Operationeel Team Corona (LOTC), dat de veiligheidsregio’s ondersteunt. Het IFV levert naast administratieve ondersteuning ook inhoudelijk advies. Om zijn adviesrol optimaal te kunnen vervullen, vormde Van der Varst direct een netwerk van experts. “Bijvoorbeeld van universiteiten, hogescholen, TNO, het Rode Kruis. Zo wilde ik vanuit verschillende invalshoeken kennis en inzichten genereren.”
Bij het opzetten van het netwerk kon hij rekenen op de expertise van Sandra Resodihardjo, universitair docent bestuurskunde aan de Faculteit der Managementwetenschappen. Zij is gespecialiseerd in crisismanagement en sinds kort gedetacheerd bij het IFV. “Ik doe onderzoek naar veerkracht”, zegt ze. “Die term komt vaak langs zonder dat precies duidelijk is wat ermee bedoeld wordt. Veiligheidsregio’s moeten effectief én veerkrachtig opereren, maar dat kan botsen. Ik wil onderzoeken hoe veiligheidsregio’s daarmee omgaan. Het IFV is geïnteresseerd in veerkracht en door de detachering konden we goed van elkaars expertise gebruikmaken. Ik was net begonnen met dit onderzoek en toen kwam corona.”
Resodihardjo legde meteen contact met Van der Varst om hem “kort en krachtig bij te praten over de valkuilen die je tegenkomt bij het opzetten van nieuwe netwerken.” Van der Varst: “Opvallend was dat ik Sandra’s adviezen meteen herkende uit de praktijk. Ze benadrukte hoe belangrijk het is om een gezamenlijk doel te formuleren, te investeren in gezamenlijke beeldvorming en voortdurend te evalueren. Als je midden in de praktijk staat, is het een enorme steun om te kunnen terugvallen op gedegen wetenschappelijk onderzoek. Dat vormt een soort fundament onder je handelen.”
Ook de wetenschappelijke kennis uit zijn nieuwe netwerk kon Van der Varst goed gebruiken. “Jongeren bleken bijvoorbeeld moeite te hebben met het naleven van de coronamaatregelen. Je eerste reactie is dan: strenger handhaven. Vanuit het netwerk kwamen juist andere ideeën, zoals: stigmatiseer jongeren niet, maar betrek hen bij het beleid en bedenk hoe je hen kunt verleiden om de maatregelen tóch na te leven. Die ideeën hebben we verwerkt in ons advies aan de veiligheidsregio’s.”
Illusie
Op haar beurt heeft Resodihardjo veel aan de praktijkkennis die ze bij het IFV opdoet. “Ik ben onder andere ingezet om een bijdrage te leveren aan het verder ontwikkelen van de onderzoekskwaliteit van het instituut. Door bij veel vergaderingen te zijn, heb ik een goed beeld gekregen van hun werkwijze. Ik denk dat het IFV gebaat is bij group model building. Daarbij laat je een groep mensen in een open sfeer praten over een probleem. Doordat ieder zijn eigen perspectief heeft, ontstaat een compleet beeld. Zo krijg je zicht op de oorzaken en mogelijke oplossingen. Group model building is sterk verankerd in onze faculteit en het IFV heeft hier al wat ervaring mee, dus de kans is groot dat het instituut daarmee verder wil experimenteren.”
Van der Varst is enthousiast over de wisselwerking tussen wetenschap en praktijk. “De wereld wordt steeds complexer. Het is een illusie om te denken dat veiligheidsregio’s alle kennis zelf in huis kunnen hebben. Juist tijdens zo’n veelomvattende crisis snakt de praktijk naar nieuwe inzichten en perspectieven. Dus is het steeds belangrijker om verbinding te leggen met universiteiten en andere kennispartners. Alleen zo kun je kennis snel mobiliseren voor crisismanagement.”
Verschenen in FM Focus, najaar 2020.